Για να αποκτήσουμε και να διασφαλίσουμε ένα πλούσιο δείγμα βιογραφικών ιστοριών από κρατούμενους σε όλη την Ευρώπη, δημιουργήσαμε ένα κοινό πλαίσιο που συνίστατο σε έναν προσεκτικά επεξεργασμένο οδηγό με ερωτήσεις και θέματα που πρέπει να έχουν κατά νου οι εκπαιδευτές όταν συνομιλούν και θέτουν ερωτήσεις σε κρατούμενους και πρώην κρατούμενους για παρελθούσα, την τωρινή και τη μελλοντική τους ζωή.

Έχοντας αυτόν τον οδηγό ως υποστηρικτικό εργαλείο, οι εκπαιδευτές από την Πορτογαλία, την Ιταλία και την Ελλάδα χρησιμοποίησαν την ευέλικτη και ολοκληρωμένη μέθοδο της αφήγησης (storytelling) για να αποκτήσουν τις ιστορίες. Αυτή η μέθοδος προσαρμόστηκε στις ιδιαίτερες περιστάσεις (π.χ. εγκαταστάσεις φυλακών, εγκαταστάσεις ΜΚΟ), καθώς και σε περιστάσεις όπως διαθεσιμότητα χρόνου, τοποθεσία, πόροι, (πρώην) συναισθηματική και ψυχολογική κατάσταση του κρατουμένου.

Εφόσον διασφαλίστηκε ο κύριος στόχος της συλλογής ιστοριών, οι εκπαιδευτές είχαν την ελευθερία να επιλέξουν τις καταλληλότερες τεχνικές προκειμένου να προκαλέσουν συναισθήματα αυτογνωσίας, θετικής σκέψης και προσωπικής ανάπτυξης στις αφηγήσεις που μοιράστηκαν οι κρατούμενοι και οι πρώην κρατούμενοι με τους οποίους επικοινωνούσαν.

Έτσι, λοιπόν, οι συνεργάτες του STEPs εφάρμοσαν τις ακόλουθες τεχνικές:

– Η τεχνική του ταξιδιού – Με βάση την ιδέα της αναθύμισης σημαντικών σταθμών σε ένα ταξίδι που θυμούνται καλά, οι κρατούμενοι ρωτήθηκαν για τις αναμνήσεις, τα συναισθήματά τους και τα «νοήματά τους» όταν γράφτηκαν ορισμένες βασικές φράσεις σε μαυροπίνακα. Τι σκέφτονται, όταν τους ρωτάμε για τα μοναχικά ταξίδια τους; Και τα ταξίδια που έκαναν μέσα από τα όνειρα, τις ελπίδες και τα εμπόδια τους; Με άλλα λόγια: Πώς τα ταξίδια τους αποκαλύπτουν τις ιστορίες της ζωής τους;

– Η τεχνική των παραθύρων – Οι κρατούμενοι καλούνται να κάνουν με το μυαλό τους μια βόλτα στην τέχνη του Σαλβαδόρ Νταλί, ιδιαίτερα στην ελαιογραφία του από το 1925, γνωστή ως Young Woman at the Window (Μια νεαρή στο παράθυρο), καθώς και στα ποιητικά γραπτά του Nâzım Hikmet. Πρώτον, χρωμάτισαν μια ασπρόμαυρη εκδοχή της ζωγραφιάς του Νταλί ενώ μιλούσαν ελεύθερα. Στη συνέχεια, διάβασαν ένα ποίημα του Hikmet και επέλεξαν τις λέξεις και τις φράσεις που τους άγγιξαν περισσότερο, ώστε να μπορούσαν να δημιουργήσουν μαζί ένα νέο κείμενο. Στο τέλος, συζήτησαν τη δουλειά τους και τα συναισθήματα και τις σκέψεις που η εικόνα που ζωγράφισαν προκάλεσε μέσα τους.

– 5 (STEPs) βήματα προπονητικής της ζωής (Life Coaching) (μια μεθοδολογία 5 τεχνικών) – Για να διευκολυνθεί η διαδικασία της αφήγησης, η ομάδα του πρότζεκτ STEPs κατέληξε σε έναν οδηγό 5 βημάτων για να βοηθήσει τους κρατουμένους και τους πρώην κρατούμενους να ανακαλέσουν τις προσωπικές τους ιστορίες. Αυτή η σειρά ενεργειών ξεκίνησε με μια ομαδική δραστηριότητα ακολουθούμενη από τρεις μεμονωμένες δραστηριότητες που κατέληξαν σε ένα είδος αυτοβιογραφίας και αφήγησης.

Το πρώτο βήμα – η ομαδική συνάντηση – υπήρχε για να δημιουργήσει ένα κλίμα εμπιστοσύνης και ενδυνάμωσης μεταξύ των κρατουμένων. Επιπλέον, ήταν επίσης η ευκαιρία να εξηγήσουμε τη διαδικασία της αφήγησης και να καλλιεργήσουμε το ενδιαφέρον εκείνων που ήθελαν να λάβουν μέρος στο STEPs. Στη συνέχεια, εκείνοι στους οποίους δημιουργήθηκε ενδιαφέρον κλήθηκαν στην πρώτη ατομική τους συνάντηση όπου διερεύνησαν την αντίληψή τους σύμφωνα με μια ανάλυση SWOT και στη συνέχεια καθόρισαν στόχους SMART. Στη δεύτερη και τρίτη ατομική τους συνάντηση, ενθαρρύνθηκαν πρώτα να ανακαλέσουν πράγματα που πιθανόν είχαν παραλείψει ερωτώμενοι για το ενδιαφέρον τους για τον τρέχοντα κόσμο (π.χ. Ποια νέα διαβάζετε; Γιατί σας ενδιαφέρουν). Μετά, στην τρίτη συνάντηση, άρχισε να εμφανίζεται ένα σκίτσο της ιστορίας τους – οι ήρωες, τα γεγονότα, οι αγώνες, οι συνέπειες κ.λπ. Τέλος, στο πέμπτο και τελευταίο βήμα/στάδιο ήταν έτοιμοι να πουν τις ιστορίες τους στο εκπαιδευτής που τους βοήθησε να φτάσουν σε ένα μέρος εμπιστοσύνης και αυτογνωσίας.

Το φυλλάδιο των αφηγήσεων που προέκυψε είναι ένας οδηγός για κάθε φορέα που υποστηρίζει έγκλειστους και πρώην κρατουμένους, προκειμένου να κατανοήσουν τα στοιχεία της προσωπικότητάς τους, τα οποία απαιτούν προσοχή και ανησυχία, ακόμα και αν ποτέ δεν θα χρησιμοποιηθούν ως σενάρια για τη δημιουργία vr «δωματίων».

Κατά τη διάρκεια του έργου 61 συνολικά ιστορίες συλλέχθηκαν σε Ελλάδα, Ιταλία και Πορτογαλία. 6 από αυτές οπτικοποιήθηκαν.

show less